Eenzaamheid maakt je ziek

“Ik ben zo alleen, dokter. Het gaat echt niet goed met mij”. Een marokkaanse man van eind 50. Hij heeft hoge bloeddruk, is somber, vermoeid en eet slecht. Ruim twee jaar geleden gescheiden en heeft moeite om zijn leven weer op te pakken. “Ben je alleen?”, vraag ik. Vol overtuiging zegt hij “Ja, ik ben heel alleen”. Dan vraag ik nog een keer: “Ben je écht alleen?” …

Verschil tussen “eenzaamheid” en “alleen zijn”

“Alleen zijn” gaat over feiten. Het feit of je alleen bent of niet. Soms zijn we alleen. Soms ook niet. Soms is het zelfs fijn om alleen te zijn. Er zijn mensen, en dieren, die ervoor kiezen om hun leven zonder partner vorm te geven en die zich daar helemaal gelukkig bij voelen. Zij zijn gelukkig in het alleen zijn. Dus het “alleen zijn” maakt je niet per definitie ziek. Feit is ook dat je zelden helemaal alleen bent. Er zijn altijd ontmoetingen. Met mensen, met dieren…
“Eenzaamheid” daarentegen maakt je ziek. Eenzaamheid is geen feit, het is een gevoel. Een gevoel van eenzaamheid. Probleem ontstaat op het moment dat je “alleen zijn” hetzelfde gaat zien als “eenzaamheid”. Wanneer je dat aanneemt voor waar, creëer je je eigen drama. Iedere dag dat je dan ’s ochtends je ogen open doet en je wordt alleen wakker. En iedere avond kom je alleen thuis en stap je weer in een leeg bed. En je hebt de overtuiging dat “alleen zijn” hetzelfde is als “eenzaamheid”, hoe denk je dat je je dan zal gaan voelen?
Dus het probleem is hier niet het alleen zijn. Het probleem is welke gedachte je daarbij hebt: dat alleen zijn verward wordt met eenzaamheid. Waarom leidt eenzaamheid dan tot ziekte?

Frustratie, verdriet, machteloosheid

Wanneer je je eenzaam voelt, wil je liever niet alleen zijn. Ieder moment dat je niet iemand om je heen hebt, ben je alleen en voel je je eenzaam. En dat wil je niet. Je wilt iets anders dan er is. Iedere keer opnieuw. Vaak veroorzaakt doordat je gaat vergelijken. Je vergelijkt jouw situatie met hoe je vindt dat het zou moeten zijn. Gebaseerd op jouw ervaringen. Je opvoeding. Jouw meningen en oordelen. We groeien vaak op in een gezin en zien dat als de standaard. Het ultieme doel van geluk: een partner, kinderen… Of we hebben de ervaring van een relatie met een partner en verlangen terug naar de intimiteit. Of we zien dat bij vrienden, bij mensen om ons heen. We vergelijken een soort van ideaalbeeld met onze eigen situatie. En wanneer je dan alleen bent, dan is dat anders dan hoe jij, bewust of onbewust, vindt hoe het zou moeten zijn. De realiteit is echter anders en dat roept weerstand op. Frustratie, verdriet, machteloosheid.

Spanning

Als er steeds iets anders is dan je zou willen dan levert dat dus spanning op. Een korte periode van spanning kan het lichaam aan. Stresshormonen worden geactiveerd als adrenaline en cortisol. Je ademhaling gaat sneller, je hartslag gaat omhoog, je spierspanning neemt toe. Klaar om te vluchten of te vechten. Maar wanneer dit langere tijd aanhoudt dan gaat het tegen je werken: hoge bloeddruk, hartkloppingen, spierklachten, verminderde werking van je immuunsysteem…
Uitputting, vermoeidheid, fysieke klachten en somberheid zijn het gevolg.

Dus als eenzaamheid een gevoel is dat veroorzaakt wordt door een overtuiging die niet waar is (“eenzaamheid is alleen zijn”). Dat eenzaamheid niet een vaststaand feit is. Dan is dat goed nieuws. Immers, dan kunnen we daar daadwerkelijk zelf iets aan doen. Door het “alleen zijn” te gaan accepteren en te gaan leren zien als iets waardevols en niet langer als iets negatiefs. Dat je jezelf leert dragen in de frustratie van het verlangen naar iets dat er nog niet is. En dat je niet altijd alleen bént, dat je daar zelf invloed op kan uitoefenen.

Jezelf begeleiden

Jezelf leren begeleiden in die frustratie is iets dat we meestal niet aangeleerd krijgen. We denken veel vaker direct in oplossingen. In dit geval in het invullen van de leegte die ontstaat in het alleen zijn. Of, wanneer de dokter deze misvatting niet herkent, door het voorschrijven van pillen. Naar mijn idee mis je hier een kans om iemand zich weer gezond en fit te laten voelen. Namelijk door hem of haar te begeleiden in de gedachten en gevoelens die naar boven komen wanneer je alleen bent. Leren alleen te “zijn”…