Marcel is 46 jaar, burn-out. ”Ik vind het lastig”, zegt hij. “Meestal is er wel iets dat de boel weer in beweging zet, maar nu komt er maar niets. Ik heb het gevoel dat ik iets moet doen, maar ik heb geen idee wat. Voor mijn gevoel duurt het veel te lang”. Wanneer ik vraag wat het met hem doet antwoord hij dat het enorm veel onrust geeft.
Je bent kwetsbaar. Of je het nou leuk vindt of niet. Je kunt dan krampachtig gaan proberen je kwetsbaarheid zoveel mogelijk te ontwijken in de hoop niet gekwetst te worden. Óf je besluit om je kwetsbaarheid te erkennen en je bent bereid om het ook te voelen en te ervaren. Vergelijk het met welke andere activiteit dan ook. Of het nou mountainbiken, paardrijden of skiën is. Wanneer je bang wordt om te vallen, dan zal dat leiden tot meer spanning en verkramping. Het praktische resultaat is dat de kans dat waar je bang voor bent gaat plaatsvinden, alleen maar groter wordt.
Eén van de ingrediënten van een rijk leven, naast gezondheid en geluk, is voldoening. Het op een diepere laag betekenis geven aan jouw leven en de wereld om je heen. Het toevoegen van waarde op de langere termijn. Jij kan het meeste van jouw waarde toevoegen wanneer jij honderd procent jij mag zijn. De wereld heeft er niets aan wanneer jij voor 80% bent wie jij bent, en voor 20% blijft afstemmen op wat de ander of de maatschappij vindt dat je zou moeten doen. Dus geen 60, geen 70, geen 80, geen 90, ook al is dat nog zo’n hoog cijfer, nee 100% van jou voegt 100% waarde toe aan deze wereld. Dit is de reden waarom je jezelf op de allereerste plek dient te zetten. Van daaruit kan je er het beste voor je omgeving zijn. Je bent in essentie een sociaal wezen en hebt het verlangen naar voldoening.
Boosheid is in essentie niet gericht tégen de ander. Ook niet tegen jezelf. Het is er vóór jou.
Wanneer word je boos? Vooral wanneer er iets niet gaat zoals je graag zou willen. Wanneer je een verlangen hebt en je krijgt niet de kans om het te realiseren dan leidt dat tot frustratie en boosheid.
Mark vindt het lastig om het gesprek aan te gaan met de ander. Bang voor het oordeel en voor de confrontatie. Bang om niet gezien, erkend of gewaardeerd te worden voor de persoon die hij is. Bang ook om gekwetst of afgewezen te worden. En dus stelt hij het uit, maakt hij zich kleiner en gaat hij met regelmaat over zijn eigen grenzen heen. In de hoop daar gezien en gewaardeerd te worden voor de persoon die hij is. Een logische strategie, want dan wordt hij niet gekwetst…
Je hebt de beschikking over een kostbaar instrument dat jou exact kan vertellen welke kant je op mag gaan. Wat is het? Vraag ik aan Rob. Hij is 42 jaar en vraagt zich af hoe hij verder moet. Hij heeft een mooi gezin en een succesvol bedrijf. Tegelijkertijd voelt hij zich moe en opgejaagd. Hij is zijn gevoel van voldoening en richting kwijt. Hij wil wel, maar weet niet meer hoe. Hij staat op een kruispunt en is steeds zoekende naar de juiste afslag. Het ongemak leidt ertoe dat hij steeds harder werkt, onrustig slaapt en steeds minder goed voor zichzelf zorgt. “Mijn hoofd, mijn hersenen?” Rob kijkt me tegelijkertijd vragend en overtuigend aan.
Maar al te vaak zien we onze gedachten als dé waarheid of denken we dat we onze gedachten zijn. Meer dan 90% van wat je denkt is, als je kijkt naar feiten, niet waar. Dat komt doordat er twee soorten realiteit zijn. De eerste die is gebaseerd op aannames en concepten. Het zijn afspraken die we hebben gemaakt en die we vaak klakkeloos voor waar aannemen.
Wat maakt dat je dat blijft doen? Vraag ik aan Femke, een jonge moeder van twee pubers. Ze wil meer rust in haar leven, maar een combinatie van een baan en een gezin belemmert haar in het nemen van meer tijd en ruimte voor zichzelf, waardoor ze steeds over haar eigen grenzen heen gaat. “Ik moet er toch ook voor hun zijn, ik ben tenslotte hun moeder…” Want, als je er niet voor hen bent, wat dan? “Dat vinden ze niet fijn…” En als ze dat niet fijn vinden, wat is er dan wel? “Dan voelen ze zich alleen. Of boos, of verdrietig…”. Dus wat je eigenlijk zegt is dat jij verantwoordelijk bent voor hun geluk? Ze glimlacht; “Ja… eigenlijk wel…”
De eerste stap op weg naar vertrouwen bestaat eruit dat je eerst bereid bent om contact te maken met onzekerheid. Met onrust of zelfs met angst. Een groot deel van onze onzekerheid ontstaat doordat we heel hard ons best doen om het huidige moment te willen controleren. Ergens vinden we dat wat ín het moment plaatsvindt, niet zou mogen of moeten gebeuren. Met andere woorden: we willen iets anders dan er op dat moment is… Je vindt dat je sterk en vol vertrouwen moet zijn, maar de realiteit is dat je onzeker bent en dat je het spannend vindt… En daar wil je zo snel mogelijk vandaan. De strategie zoals je die aangeleerd hebt gekregen is dan vooral om door te zetten, te pushen en vol te houden. In de overtuiging via die weg zekerheid, voldoening, geluk, rust en zelfs gezondheid te verkrijgen.
Mark; “Ik ben bang. Bang om ziek te worden. Bang om dood te gaan. Ik word bang van alle stickers, linten en schoonmaakmiddelen in de supermarkt. Ik mis mijn sociale contacten. Het maakt me angstig, somber en depressief…”
Irene; “Voor nu is het wel oké. Het is spannend, maar er gebeuren ook hele mooie dingen. Zoals de verbinding in ons gezin: tussen mijn kinderen en tussen mij en m’n partner. En straks… straks als alles weer vrijgegeven wordt, dan zal ik me wel weer op mijn werk storten...”